BilimMeraklıları
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.

BilimMeraklıları

Bu forumda Bilimle ilgiil bildiğimiz bilgileri paylaşacağız yaptığımız deneylere bakacağız hem birkaç oklulun öğrencileri ödevlerini yazar böylece ödev için telfon telefon arama devri biter:)
 
AnasayfaLatest imagesAramaKayıt OlGiriş yap

 

 Kompost ve Şehir Atıkları

Aşağa gitmek 
YazarMesaj
Mehmet
Admin



Mesaj Sayısı : 119
Kayıt tarihi : 23/08/09
Nerden : İstanbul

Kompost ve Şehir Atıkları Empty
MesajKonu: Kompost ve Şehir Atıkları   Kompost ve Şehir Atıkları Icon_minitimeÇarş. Ağus. 26, 2009 12:05 pm

Kompost çiftlikte yapılan, şehir atıkları ise şehir çöplerinden oluşturulan organik gübredir, ikisi de aynı sistemler içinde yapılır, özellikleri ve kullanılması yaklaşık olarak özdeştir.
Çiftlikte bulunan veya dışarıdan sağlanan bitkisel ve hayvansal kökenli her türlü organik atığın çürütülmesiyle kompost elde edilir. Kompostun bileşimi yapımında kullanılan organik materyallerin cinsine ve miktarına göre farklılık gösterir. Bu amaçla ağaç yapraklan, sebze atıkları (kök, gövde, yapraklar ve meyve atıkları), bozuk yemler, mutfak atıkları kullanılır. Genelde bitkinin yetiştiği ortamı humusça zen¬ginleştirmek için kullanılan kompostun besin maddesi kapsamı da önemli bir ölçüdür ve buna ilişkin değerlendirme Çizelge 6.4'de ve¬rilmiştir.
Çizelge 6.4. Azot, fosfor ve potasyum kapsamına göre kompostun besleme değeri (ZA-BUNOĞLU ve KARAÇAL 1992}

Çözünebilir
N, mg/kg P2°5 veya K2° mg/kS Besleme değeri
1-5 1-25 Kötü
6-10 26-50 Orta
11-20 51-75 İyi
21-30 76-100 Çok iyi
31-40 101-200 Yüksek
>40 >200 Çok yüksek
Kompost içinde organik madde yanında fazla miktarda besin mad¬desi bulunur. Son derece değerli bir organik gübre olduğundan, toprağa doğrudan karıştırılmaktan çok fide ve fidan üretiminde kullanılacak harç içine % 25-30 oranında karıştırılır. Saksılara veya yastıklara ko¬nur. Bunun yanı sıra kompost süs bitkileri üretiminde ve çim alanların oluşturulmasında da kullanılmaktadır.
Şehir atıkları, komposta oranla daha çeşitlilik gösterir. Şehir çöpleri her türlü bitkisel ve hayvansal atık yanında mutfak atıkları, mezbaha atıkları (kemik, kan, hayvanların iç organları vb), istenmeyen bazı endüstriyel madde atıkları (deterjan, kimyasal atıklar, tıbbi atıklar,cam, teneke, plastikler vb) karışımından meydana gelir. Şehir çöplerinden kompost yapmak için çöpler belirli alanlarda toplanır. Bu sırada kompost yapımında kullanılacak materyal istenmeyen ve bit¬kilere zararlı olacak maddelerden arındırılır. Daha sonra öğütülen atıklar yığın yapılarak uygun nem ve sıcaklıkta çürümeye bırakılır. Böylece şehir atıklarından çürütülerek yapılan kompost, çiftlikte yapılan kompostun benzeri durumuna getirilir.
Şehir atıklarından yada çiftlik atıklarından kompost yapıldıktan son¬ra hayvansal ve bitkisel atıklar başlangıçtaki yapılarını kaybederler ve yeni bir kompost bünyesi ortaya çıkar. Çürüme sırasında biyokimyasal ve biyoşimik birçok değişiklikler meydana gelir. Kompost görünüşü ve toprakta yaptığı etki yönünden hayvan gübresine çok benzer. Besin maddesi miktarı kompost içine giren maddelerin özelliğine bağlıdır. Hay¬van gübresinin az bulunduğu ve pahalı olduğu yerlerde özellikle şehir atıklarından yapılan kompost çok rahatlıkla kullanılır. Nitekim bu ko¬nuda KAÇAR ve ark. (1996) tarafından yapılan bir çalışmada çay fab¬rikası atıklarından yapılan kompostun başarıyla kullanılabileceği be¬lirlenmiştir.
Kompost yapmak için çeşitli atıklar beton bir zemine 1.50-2.50 m genişliğinde 30-40 cm yükseklikte ve 10-20 m uzunlukta yığılır. Yığın güzelce suyla nemlendirilir. Sonra üzerine metre kareye 2-3 avuç üre veya azotlu başka bir gübre ile bir avuç kireç atılır. Şayet atıklar içinde ilk mikroorganizma faaliyetini meydana getirecek aktivatör maddeler yoksa, bir miktar taze hayvan gübresi veya insan dışkısı ilave edilir. Yığının üzerine tekrar 30-40 cm materyal yığılır, ıslatılır ve hafif şekilde bastırılır. Tekrar azotlu gübre ve aktivatör madde katılır. Bu şekilde yığın 1.50-1.80 m kadar yükseltilir. Eğer kompost kısa sürede kul¬lanılmak isteniyorsa her 5-6 günde bir aktarılır ve gerekiyorsa nem¬lendirilir. Bu sırada yığındaki sıcaklık 50-80°C ye kadar çıkar. Yığında havalı koşullarda etkinlik gösteren (aerobik) mikroorganizmaların çalışması gerekir. Eğer yığın havasız kalırsa, 20-30°C gibi düşük sıcaklık derecelerinde yine çürüme meydana gelir. Ancak ortaya çıkan parçalanma ürünleri bitkilerin isteği dışındaki maddelerden oluşur ve kompostun kalitesini düşürür. Bu bakımdan kompostun havasız kal¬maması için kısa aralıkla aktarılmasında fayda vardır. Uzun süre sonra kullanılacaksa başlangıçtaki nem oranı biraz düşük tutulur ve yığın 1-2 ayda bir aktarılır ve yığının daha uzun sürede çürümesi sağlanır.
Kompost şehir atıklarından elde olunuyorsa, oldukça fazla bir kitle ile çalışma zorunluluğu vardır. Bu bakımdan şehir atıklarının temizlenmesi, materyalin kesilmesi, öğütülmesi, yığının yapılması, sıkış¬tırılması, aktarılması, yığın çürüdükten sonra elenmesi ve paketlenmesi değişik makineler yardımıyla yapılır.
Yeşil Gübre
Ekilen bazı bitkilerin hasat edilmeyerek toprağı organik maddece zenginleştirmek ve ıslah etmek için belirli bir yetişme döneminde (büyüklükte) toprağa gömülmesine yeşil gübreleme ve bu amaçla kul¬lanılan bitkilere de yeşil gübre adı verilir.
En başta yeşil gübreler toprağa organik madde verir ve toprağı azot bakımından zenginleştirir. Yeşil gübrelerin toprak içinde çürümesi sırasında CO2 ve bazı zayıf asitler meydana gelir. Bu asitlerin etkisi ile kolay çözünmeyen besin maddeleri çözünür ve serbest hale geçer. Böylece toprakta bitkiler için gerekli besin maddesi sağlanır.
Yeşil gübrelemede fiğ, bakla, soya fasulyesi, taş yoncası, mısır gibi bitkiler seçilir. Baklagil bitkileri kullanılmışsa çiçeklenme sırasında, mısır gibi bitkiler ise 30-40 cm boy aldığında sürülerek toprağa gömülür. Dışarıda tarla koşullarında yapılacak gübrelemede yeşil gübre bitkileri işletmedeki ekim nöbeti sistemi göz önüne alınarak mümkün olduğu kadar kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engellemeyecek şekilde ve işletmenin ekonomisine zarar vermeyecek bir zamanda yetiştirilir. Serlerde ise yazın yüksek sıcaklıktan dolayı kültür bitkilerinin yetiştirilemediği boş dönem yeşil gübre bitkilerinin yetiştirilmesi için en uygun zamandır. Yeşil gübre bitkisi olarak sıkça yetiştirilen bitkiler Çizelge 6.5de verilmiştir.
f
Çizelge 6.5. Yeşil gübre bitkileri .

Baklagil Baklagil olmayan
Yonca Çavdar
Arap yoncası Yulaf
Çayır üçgülü Arpa
Kırmızı üçgül Buğday
Japon üçgülü Kara buğday
Taş yoncası Mısır
Börülce Dan
Soya fasulyesi Gökdarı
Tüylü fiğ Çim
Tüysüz fiğ Sudan otu
Avusturya bezelyesi Hardal
Kanada yem bezelyesi Kolza
Yeşil gübreleme ile toprağa önemli faydalar sağlanır. Bunları aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür.
a. Toprağın organik madde ve buna bağlı olarak humus miktarı artar,
b. Bitkilere bir miktar besin maddesi sağlanır. Özellikle toprağın azot
miktarı çoğalır,
c. Topraktaki mikroorganizmaların sayısı ve etkinliği artar. Böylece
canlı ve dinamik bir sistemin devamlılığı sağlanır,
d. Çürüme sırasında toprağın CO2 miktarı arttığından, bitki besin
maddeleri yarayışlı hale gelir,
e. Toprağın fiziksel yapısı düzelir,
f. Erozyon önlenir.

Prof Dr Atila GÜNEY - Doç Dr Cihat KÜTÜK
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
http://bilimmeraklilari.yetkinforum.com
Mehmet
Admin



Mesaj Sayısı : 119
Kayıt tarihi : 23/08/09
Nerden : İstanbul

Kompost ve Şehir Atıkları Empty
MesajKonu: Geri: Kompost ve Şehir Atıkları   Kompost ve Şehir Atıkları Icon_minitimeÇarş. Ağus. 26, 2009 12:05 pm

Şerbet
Şerbet iki yoldan elde edilir. Birinci yolda hayvan ve insana ait sıvı dışkı sızdırmaz kuyularda toplanıp 2-3 yıl dinlendirildikten sonra 5-6 kısım suyla karıştırılarak elde olunan sıvı bitkilere verilir. Bu şekilde elde edilen şerbetin içinde bol miktarda azot ve diğer mineral maddeler bulunur.
İkinci yolda ise çürümüş ahır gübresi sulama havuzu içindeki su içine atılıp, bir süre suda bekletildikten sonra ahır gübresi içindeki maddelerin suya geçmesi sağlanır. Havuzdaki bu şerbet doğrudan bit¬kilerin sulanmasında kullanılır. Ayrıca salma ve taşırma sulamada kul¬lanıldığında, su içinde kalmış ahır gübresi parçalan suyla birlikte bitki yetiştirme parsellerine gittiğinden bu yolla kısmen organik gübreleme de yapılmış olur. Tarımla uğraşan insanlar bu yöntemin pratikteki uy¬gulamasını şu şekilde yapmaktadırlar. Salma sulama yapılacak olduğunda, küfeler içine ahır gübresi doldurulur ve küfe su arkına yatırılarak suyun küfe içindeki gübre üzerinden geçmesi sağlanır. Bu şekilde gübreden şerbet elde edilmiş olur. Şerbet, bitkisel üretimde ek gübreleme olarak hıyar, biber, domates, patlıcan, kıvırcık ve marul gibi sebzelerde fazlaca uygulanır.
6.1.5. İnsan Dışkısı (Fekal) ve Lağım Suları
Fekal insanın katı ve sıvı dışkısıdır. Çin' de 2000 yıldan beri kul¬lanılmaktadır. Halen Çin' de toprağa verilen bitki besin maddelerinin %15' ini insan dışkısının oluşturduğu bildirilmektedir. Aynı şekilde Japonya ve bazı Avrupa ülkelerinde de insan dışkısı kullanılmaktadır. Ja¬ponya1 da toprağa verilen besin maddelerinden azotun % 15'i, fosforun % 5.5'i ve potasyumun da % 11.8'i insan dışkısından sağlanmaktadır. Gübre değeri yönünden insan dışkısında, ortalama % 0.51 azot, % 0.10 fosfor, % 2-3 potasyum, % 3-5 dolayında organik madde ve % 1.4-1.7 kadar kül bulunmaktadır. Hindistan' da insan dışkısı daha çok kom-post yapımında kullanılmaktadır, yani doğrudan toprağa ve¬rilmemektedir.
İnsan dışkısının kullanılabilmesi için belli bir süre içinde olgunlaştınlması ve sulandırıldıktan sonra bitkilere verilmesi gerekir. Ol¬gunlaştırma işlemi birkaç gün içinde yapılacağı gibi, bir kaç ay içinde de gerçekleştirilebilir. Genelde ilkbahar ve sonbahar başlangıcında toprak hazırlama sırasında organik gübre kullanıldığından ve bu aylarda ge¬reksinim fazla olacağı için, bu dönemlerde kullanılacak şekilde hazırlanır. Almanya' da bazı çiftliklerde insan dışkısı belli bir çukur içinde biriktirilir. Buradan alınıp kullanılır. Ancak her gün yeni dışkı ek¬lendiğinden, bu insan sağlığı açısından bazı sakıncalar yaratır. Kolera, bağırsak iltihabı, basilli dizanteri, ishal, solucan ve tenya gibi has¬talıkların ve zararlıların yayılmasına sebep olabilir. Çin' deki ölümlerin büyük bir çoğunluğunun insan dışkısı ile gübrelenmiş sebzelerin yenil¬mesi, ve çeşitli hastalıkların etrafa bulaşması yüzden meydana geldiği bildirilmektedir. Bu bakımdan insan dışkısı önce olgunlaştırılır, sonra kullanılır. Olgunlaştırma için, insan dışkısı özel beton, fiber glas veya tahta tanklar ve fıçılar içersine doldurulur, burada olgunlaştırılır. Tank¬ların ve fıçıların toprak içine gömülmesi daha iyi sonuç verir. Ol¬gunlaştırma sırasında tank ve fıçıların ağızları bir kapakla örtülmelidir. Böylece çevre kirliliği önlendiği gibi, sinek, böcek oluşumu durdurulur ve olgunlaştırma sırasında azotun amonyak gazı şeklinde uçarak kay¬bolması önlenir. Fıçı doldurulduktan sonra dışkının üzerine bir miktar süper fosfat ilave edilmesi halinde amonyak kaybının azalacağı be¬lirtilmektedir. Olgunlaştırma sırasında dışkı içinde bulunabilen hastalık etmeni bakteriler, solucanlar, kurtlar ve bunların yumurtaları ve lar¬vaları yok olur. İnsan dışkısının kullanılması sırasında alınması gereken
bazı sağlık önlemleri şunlardır:
;/
a. însan dışkısı sineklerden korunmalı ve sineklerin üremesine izin
verilmemelidir,
b. Yeraltı içme sularına karışmayacak şekilde saklanmalıdır. /
/
c. Tarlada kullanılmadan önce dışkının içindeki insan sağlığına zarar
verecek her türlü zararlı ve hastalık etmeni yok edilmelidir,
d. Gerekiyorsa dışkının çeşitli atıklarla karıştırılarak kompost yapıl¬
ması sağlanmalıdır,
e. Kullanımı en az 3-6 ay bekletildikten ve olgunlaşması tamam¬
landıktan sonra yapılmalıdır.
Büyük kentlerde lağım suları belediye hizmetleri olarak kanallarla toplanmakta ve arıtma tesislerinde arıtıldıktan sonra bu sular kullanma suyu olarak tekrar şehir içine verilmektedir. Lağım sularının arıtılması sırasında, çok miktarda tortu maddesi ortaya çıkmaktadır. Bu tortu maddesi bitki besin maddelerince zengin gübre durumundadır. Top¬rakla karıştırılabilir veya harç adı verilen bitki yetiştirme ortamlarına belli oranda uygulanabilir. Ancak kullanımdan önce insan dışkısında olduğu gibi zararlılar ve hastalık etmenlerinden arındırılması gerekir.
Çok eski yıllardan beri lağım sulan Avrupa' da sulama suyu olarak değerlendirilmektedir. Başlangıçta bir çok çiftlikte lağım suları arazilerin sulanmasında doğrudan kullanılmıştır. Ancak doğrudan lağım sularının sulamada kullanılması daha sonra insan sağlığına zararlı olduğu için yasaklanmıştır. Lağım suları sulama suyu olarak kullanıldığında, hem bir çok besin maddesinin toprağa verilmesi ve toprağın organik madde gereksiniminin karşılanması, hem de bitkilere daha ucuz suyla sulama yapılması mümkün olabilir. Çizelge 6.6'da lağım suyu ile toprağa sağlanan bazı bitki besinlerinin miktarları verilmiştir. Çizelgeden de görülebileceği gibi ön işlemden geçirilmemiş ve geçirilmiş lağım suyuyla toprağa en fazla sağlanan bitki besini azot olmuştur. Lağım suyuyla su¬lama daha çok yağışın az, iklimin sıcak olduğu ve geçirgenliği iyi olan kumlu topraklar için önerilmektedir.
Çizelge 6.6. Ön işlemden geçirilmemiş ve geçirilmiş lağım suyu ile toprağa sağlanan bitki besinleri, kg/ha/yıl
Bitki besinleri Laf <ım suyu 1
Ön işlemden geçirilmemiş Ön işlemden | geçirilmiş
Azot (N) 538 323
Fosfor (P2O5) 151 81
Potasyum (K2O) 108 81
Lağım sularının pompalardan geçmesi ve uzun kanallar içinde ha¬reket etmesi nedeniyle içerisinde bulunan katı kısımlar bütünüyle parçalanır. Bu yüzden lağım suları kullanılmadan önce kontrol edilmeli ve özellikle ağır metal içeriğine dikkat edilmelidir.


Kan Tozu
Hayvancılığın ve kesimhanelerin yoğun olduğu bölgelerde kesim son¬rası arta kalan kanların kurutulması sonucu elde edilen organik gübredir. % 8-14 N, % 0.3-1.5 P2O5 ve % 0.5-0.8 I^O içerir. Bu gübrede yüksek düzeyde bulunan azot organik formda olduğu için bitkiler ta¬rafından hemen yararlanılamaz. Bu yüzden söz konusu gübre ekimden (dikimden) belli bir süre önce verilmeli yada gelişim periyodu uzun olan bitkilere uygulanmalıdır.
Deri Tozu
Deri endüstrisi atıklarının zararlı bileşiklerden arındırıldıktan sonra öğütülmesiyle elde olunan gübredir. Bu gübrenin yapısında % 6-11 N, % 0.5-1.0 P2O5 bulunur. Organik karakterli olan bu gübrenin top¬raktaki mineralizasyonu (parçalanması) oldukça uzun olduğundan et¬kisini yavaş ve uzun sürede gösterir. Bu gübre daha çok kompost yapımında kullanılabilir.
Boynuz-Tımak Tozu
Kesimhanelerde arta kalan boynuz ve tırnakların uygun bir şekilde parçalanıp öğütülmesiyle elde edilir. Bu gübrenin N kapsamı % 10-15 arasındaki değişirken, P2O5 kapsamı % 1' den azdır. Boynuz-tırnak tozu daha çok bahçe tarımında kullanılması önerilen bir gübredir.
Guano
Bu gübre deniz hayvanlarının ve kuşlarının dışkılarından ve bedensel atıklarından oluşmuştur. Daha çok insan eli değemeyen ve hayvanların doğal yaşama ortamlarında 3 m ile 60 m' lik birikinti yığınları şeklinde bulunan guanolar, griden koyu kahverengine kadar farklı renklerde olabilir.
Guaonoda bulunan azotun büyük bir kısmı bitkiye yarayışlı haldedir. Bu gübre % 11-16 N, % 8-12 P2O5 ve % 2-3 K^O içerir. Diğer taraftan % 20-25 P2O5 içeren ve bu içerdikleri yüksek fosfor nedeniyle "Fosfatik Guanolar " adı verilen gübrelerden süper fosfat üretiminde de yarar¬lanılır. Yüksek düzeyde azot içeren ve bu yüzden "Azotlu Guanolar " adı verilen gübrelerin diğer organik gübrelere oranla daha değerli ol¬dukları bildirilmiştir.
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
http://bilimmeraklilari.yetkinforum.com
 
Kompost ve Şehir Atıkları
Sayfa başına dön 
1 sayfadaki 1 sayfası

Bu forumun müsaadesi var:Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz
BilimMeraklıları :: Fen Bilimleri :: BitkiBilim-
Buraya geçin: